Teknolojinin altın çağında yaşadığımızı söylemek yanlış olmaz. Fakat bu teknolojik devrim şu sıralarda insanoğlunun en büyük sorunlarından birini doğurmuş durumda. Çip krizi burada ve bir süre daha etkisini devam ettirecek gibi görünüyor.

Peki ama nedir bu “mikroçipler”? Aslında kendileri günlük olarak kullandığımız her türlü elektronik cihazın olmazsa olmaz parçalarından. Sitemizde zaman zaman yarı iletken olarak bahsettiğimiz bu parçalar, evinizdeki bilgisayarınızdan garajınızdaki otomobile kadar pek çok cihazın içerisinde bulunuyor. Hatta bu çipler, şu anda haberi okuduğunuz akıllı telefonunuzun bile temel yapı taşlarından biri.

İşte tam da bu sebeple bu yarı iletken çipler, tedarik zincirinin en önemli parçalarından. 2021 yılı boyunca şu ana kadar Çin'in 171.2 milyar çip ürettiği biliniyor. Çin'in yanı sıra sektörün liderlerinden olan Japonya'da da benzer rakamlar söz konusu. Yine de bu rakamlar, elektronik sektörünün darboğaza girmesinin önüne geçebilmiş değil.

İyi de bu kriz neden çıktı?

Her Gecenin Sabahı

İlk olarak en net şüpheliden başlayalım: COVID-19. Bildiğiniz üzere hepimiz insanlık tarihine geçecek bir yılı geride bıraktık. 2020 yılında ilk olarak Çin'in Wuhan kentinde çıkan koronavirüs salgını, kısa süre içerisinde tüm dünyayı etkisi altına alan bir pandemi haline dönüştü. 2020 yılı pandeminin şiddetinin en ciddi anlamda hissedildiği yıl olurken, global anlamda bir "karantina" süreci yaşandı. Bu kapanmalar özellikle Çin, Japonya, Tayvan ve Güney Kore gibi çip üretiminde ilk sıralara oynayan ülkelerin üretime ara vermesine sebep oldu.

Tata Motors Güvenlik Poşeti
Tata Motors, Araçlarını COVID-19'dan Böyle Koruyordu

Bu süreç içerisinde evde kalan tüketici, elektronik cihazlara yöneldi. Pek çok insan yeni bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve buna benzer cihazlar satın almaya başladı. Üretim olmadan elindeki stokları tüketmeye başlayan tedarikçiler, bir noktadan sonra stoklarını da tüketerek üretime yeniden başlamak durumunda kaldı. Fakat hepinizin de çok iyi bildiği gibi tüm sene boyunca salgın peşimizi bırakmadığı için bu tesisler açıldığı gibi kapanarak stoklarını eritmeye devam etti.

Tam da bu noktada yeni nesil oyun konsollarının da denkleme girdiğini belirtmek gerekiyor. 2021 yılının ilk günlerinde çıkış yapan PlayStation 5 ve Xbox Series X/S gibi konsollar, geniş bir kitleye hitap ederek çip tüketimine hız kazandırdı. Aynı şekilde evde kalan pek çok kişi, güçlü ekran kartlarına yönelerek burada da üretimin darboğaza girmesine neden oldu. Tabii ki bizi ilgilendiren otomobil sektörü de bu gelişmelerden nasibini aldı.

Her Kışın Baharı

Fakat otomotiv sektöründe bu denli büyük bir krizin yaşanmasının ana sebeplerinden biri, otomotiv endüstrisinin ta kendisi. Şimdi kendinizi bir fabrikatör olarak hayal edin. Örneğin yıllık 500.000 çift ayakkabı üreten bir fabrikanız var. Bu fabrikada üretilen ayakkabıların bağcıklarını ise bir tedarikçiden alıyorsunuz. Dünya çapında bir kriz yaşanıyor ve insanların evinden çıkması yasaklanıyor. Haliyle siz de bir üretici olarak talebin düşeceğine inanıyor ve sipariş ettiğiniz bağcıkların büyük bir kısmını iptal ediyorsunuz. Bu esnada tedarikçiniz de sizin iptal ettiğiniz bu bağcıkları başka sektörlerde değerlendiriyor.

Ekonominin sosyolojik bir bilim olduğu doğru fakat her zaman piyasanın hareketlerini tahmin edebilmek için doğaüstü yeteneklere sahip olmanız gerek. İşte tam da bu sebeple mantığınızın sesini dinleyerek hareket ediyorsunuz. Fakat yavaş yavaş evinden çıkmaya başlayan tüketici, akıl almaz biçimde daha fazla ayakkabı talep etmeye başlıyor. Yalnız sizin elinizde yeterli bağcık olmadığı için üretime geçemiyorsunuz. İşte şu an içerisinde bulunduğumuz durumu bu şekilde özetlemek mümkün.

İşin ilginç yanı ise tüketicinin günden güne artan talebi. Bildiğiniz üzere geçtiğimiz yıl ülkemizde satış rekorları adeta altüst oldu. Çünkü yapılan araştırmalara göre tüketiciler olarak koronavirüs salgınından bir hayli korktuk. Bu sebeple toplu taşımaya yönelmek hepimiz için bir risk haline gelmiş durumda. Kısacası parası olan kullanıcı artık bireysel otomobilleri tercih ediyor. Bu da talebi artırıyor fakat tükenen çip stokları yüzünden üretici bu talebe cevap veremiyor.

Ülkede İşler Nasıl?

Tabii ki bu durum ülkemizde de ciddi üretim sıkıntıları yarattı. Önce Ford Otosan'dan üretime ara açıklaması geldi. Geçtiğimiz günlerde ise Toyota'nın Adapazarı'ndaki tesisinde üretimi durdurduğu haberini paylaşmıştık sizlerle. Oyak Renault ve TOFAŞ da bu sıkıntıdan etkilenen markalar arasında.

Üreticilerin yaşadığı bu sıkıntı doğal olarak tüketiciye de yansıyor. Özellikle geçtiğimiz günlerde gelen ÖTV matrah düzenlemesi ile birlikte giriş seviyesi sıfır otomobillere yönelen tüketici, uzun bekleme süreleri ile karşı karşıya kalıyor. Bu süreleri beklemek istemeyen kullanıcılar ikinci ele yönelince de ikinci eldeki fiyatlar bir anda artmaya başlıyor.

Ne Olacak?

Şimdiden krizin ne zaman biteceğini tahmin etmek güç. Fakat şu sıralarda en sıkıntılı dönemin yaşandığı bir gerçek. BMW ve Volvo gibi markalar krizin 2022'ye kadar devam edeceğini öne sürse de Çin hükümeti yılın son aylarında bu krizin ortadan kalkmış olacağı görüşünde. Kimin tahminin doğru çıkacağını bilmek imkansız fakat krizin şimdiden sektörü 110 milyar dolar zarara uğrattığını biliyoruz.

2021 Volkswagen Fox (BR)
Volkswagen Fox Artık Bir Bilgi Eğlence Sistemine Sahip Değil

Ünlü komedyen Dave Chappele'in bir skecinde sarf ettiği “modern problemler, modern çözümleri gerektirir” sözünü slogan olarak belirleyen bazı markalar ise çip olmadan üretime devam ediyor. Bazı donanımları araç içerisinden sökerek satışlara devam eden bu markalar, kriz sona erdiğinde müşterilerini showroom'larına bekliyor olacak.